مرگ مرجان ها در خلیج فارس

خلیج فارس که همواره از آن به عنوان گهواره تمدن و قلب تپنده خاورمیانه یاد شده، به عنوان دریایى نیمه بسته، داراى اکو سیستم منحصر به فردى در میان حوضه هاى آبى جهان است.

خلیج فارس که با مساحتى برابر ۴۰ هزار کیلومتر مربع از یک طرف توسط تنگه هرمز به اقیانوس هند راه دارد و در منطقه گرمسیرى و خشک واقع شده است. این موقعیت موجب شده که آبزیان موجود در این پیکره آبى به خاطر فشارهاى زیاد دامنه تحملشان نسبت به تغییرات محیطى کم باشد و با ورود آلاینده ها در اثر بروز آلودگى ها، بشدت آسیب پذیر باشند. خلیج فارس به دلیل شرایط اقلیمى ویژه حاکم برآن بسیار شکننده و آسیب پذیر است و ورود کمترین آلاینده به داخل دریا اثرات مخربى بر سلامت آبزیان و موجودات آن دارد چرا که حداکثر درجه حرارت آب دریا در تابستان گاهى اوقات به ۳۶ تا ۳۷ درجه و در شمال خلیج فارس به ۱۲ درجه مى رسد که البته میانگین آن در سطح دریا بین ۲۶ تا ۲۷ درجه است و در اثر شدت گرما میزان تبخیر نیز بسیار بالاست و به ۱۴۰۰ میلیون لیتر در سال مى رسد. خلیج فارس با تمام مشکلات محیطى و اقلیمى که برآن حاکم است از تنوع زیستى بالایى برخوردار است، به طورى که نسبت به دریاى خزر وضع بسیار مطلوبتر و متنوع ترى دارد طورى که فقط بین ۴۰۰ تا ۴۵۰ گونه ماهى در این دریا زندگى مى کند که از تعداد زیادى از این ماهیان بهره بردارى اقتصادى مى شود. علاوه بر ماهى ها، ۳۰۰ تا ۴۵۰ نوع دیگر آبزیان نیز در این دریا زیست دارند که این عامل دریاى خلیج فارس را از نظر تنوع زیستى جزو مناطق کم نظیر و پرتنوع معرفى کرده است. خلیج فارس یکى از زیستگاه هاى مرجان دریایى است اما در چند سال اخیر به دلیل صید بى رویه از سوى غواصان و افراد سودجو و فروش آنها، مورد تهدید جدى واقع شده است. ساخت اسکله هاى نفتى و باراندازها و به دنبال آن افزایش غلظت آب، موجب نابودى و خفه شدن مرجان ها مى شود، به طورى که این موجودات دیگر قادر نیستند غذاى خود را از آب تأمین کنند. همچنین، تمام مرجان هاى اطراف جزیره قشم براثر توسعه شهرى و ورود فاضلاب هاى شهرى و صنعتى دچار مرگ تدریجى شده اند و امروزه کمتر مى توان آنها را مشاهده کرد. از سوى دیگر، خلیج فارس محل حمل و نقل جهانى نفت محسوب مى شود و این امر موجب شده در سال هاى گذشته لکه هاى نفتى بسیارى از این نفتکش ها در آب هاى خلیج فارس به جا بماند و در نهایت تأثیرات نامطلوبى بر محیط زیست منطقه وارد شود. علاوه برآلاینده هایى که از طریق صنایع حاشیه سواحل وارد آب این دریا مى شوند، بخش اعظم آلاینده هاى موجود در دریاى خلیج فارس از نوع نفتى است که تا کنون موجب نابودى درصد بالایى از آبزیان و ماهیان این دریا شده است. مدیرکل دفتر زیست دریایى سازمان حفاظت محیط زیست، ضمن تأیید آلودگى خلیج فارس، کاهش آلودگى را مستلزم همکارى کشورهاى همجوار و همکارى واحدهاى صنعتى مى داند و مى گوید: با افزایش آلاینده ها آبزیان، ماهیان و مرجان ها رو به نابودى خواهند رفت و آن زمان انجام هر اقدامى به طور حتم بى فایده خواهد بود. محمدباقر نبوى تصریح مى کند: بخشى از آلاینده ها در اثر حرکت نفتکش ها و شناورها، رها کردن آب توازن کشتى ها، حفارى ها و عملیات کشف نفت، تراوش و استخراج نفت و ریختن زباله ها از داخل شناورها به خلیج فارس تزریق مى شوند و با این معضل سال هاست که مواجه هستیم. افزون برایران ۸ کشور ساحلى در آلودگى خلیج فارس سهیم هستند. ساخت جزیره مصنوعى در آب هاى خلیج فارس از سوى امارات متحده عربى تا ۱۰ سال آینده به نتیجه مى رسد و به طور حتم این امر مى تواند تهدید جدى براى آب هاى خلیج فارس باشد. بنا شده این جزایر در حاشیه سواحل دوبى که یکى از ۷امارت این کشور کوچک حاشیه جنوبى خلیج فارس است ایجاد شوند اما طرفداران محیط زیست معتقدند که این توسعه جدید (جزایر مصنوعى) عوارض سنگینى را براکوسیستم منطقه خاص حوضه خلیج فارس وارد مى کند. در راستاى بررسى آلودگى دریاى عمان و خلیج فارس سومین گشت منطقه راپمى که شامل بخشى از دریاى عمان و خلیج فارس مى شود با هدف بررسى مسائل بیولوژیکى (موجودات معلق در آب)، شفافیت آب و همچنین بررسى خطرات آلاینده هاى نفتى، در منطقه انجام شد تا نتایج آن نقش راهبردى در اقدامى براى کاهش آلودگى این دریا داشته باشد. اما هنوز مسئولان سازمان حفاظت محیط پس از مدت ها از اجراى این طرح، نتیجه مطالعات صورت گرفته را اعلام نکرده اند. مرجان هاى زیبا و گونه هاى نادرگیاهى و جانورى در حالى قربانى توسعه بى رویه، غیراصولى و هجوم انواع آلاینده ها به درون دریا مى شوند که هنوز سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان دستگاه متولى حفظ محیط زیست نتوانسته اقدام مؤثر و شایسته اى در این زمینه انجام دهد. درحالى که به لحاظ اهمیت جلوگیرى از آلودگى و حفظ محیط زیست خلیج فارس در ارتباط با اکتشافات، حفارى ها و آلودگى هاى نفتى سازمان هاى منطقه اى مهمى همچون راپمى از سوى امضاکنندگان کنوانسیون ۱۹۷۸ کویت، (کشورهاى حاشیه خلیج فارس و حتى امارات عربى متحده)، تشکیل شده و فعالیت مى کنند اما تاکنون اقدامات جدى و بازدارنده اى در این رابطه از سوى هیچ یک از کشورها به طور گروهى و یک جانبه انجام نشده است. این سهل انگارى غیرقابل قبول به غیر از آن که به نابودى حیات نمونه حوزه آبى خلیج فارس ختم خواهد شد، به طور حتم دیگر کشورهاى کوچک حاشیه جنوبى خلیج فارس را نیز که با کمبود جدى حوزه سرزمینى و وسعت مواجه هستند به اقدامات مشابه رهنمون مى کند. منبع: ایران