جنگل های فارس همچون دیگر مناطق جنگلی کشور در دهه های اخیر با خطرات متعددی از جمله خشکسالی، آتش سوزی، تغییرکاربری، قطع درختان، چرای بیش از اندازه دام و... روبه رو بوده اند و نتایج این مخاطرات امروزه به شکل کاهش وسعت جنگل ها، کم شدن تراکم پوشش گیاهی در آنها، وقوع سیلاب در پهنه های خالی از درخت، گرم شدن هوا و از بین رفتن برخی از گونه های کمیاب گیاهی و جانوری موجود در جنگل ها خود را نشان می دهد.
از آنجا که تا پیش از دهه ۸۰ (شمسی) اندازه گیری مساحت مناطق جنگلی به روش های سنتی انجام می گرفت و این روش ها با خطاهای نسبتاً زیادی همراه بود، آمار متفاوتی در این زمینه وجود داشت و اطلاعات مربوط به وسعت جنگل های استانی از سوی مسئولان محلی به صورت تقریبی اعلام می شد.
تا اینکه طرح نقشه برداری از عرصه های طبیعی فارس شامل جنگل ها، مراتع و بیابان ها پارسال به سرانجام رسید و نتایج این طرح کارشناسی و علمی و منطبق بر استاندارد های روز بین المللی به گمانه زنی ها در رابطه با وضع عرصه های طبیعی استان پایان بخشید.
با توجه به اینکه اطلاعات چندانی در مورد وسعت مناطق جنگلی استان و خصوصیات آنها در سال های گذشته در دسترس نیست نمی توان تغییرات صورت گرفته در این مناطق و عوامل این دگرگونی ها را دقیقاً مورد تجزیه و تحلیل قرار داد اما آنچه مسلم است در طول این سال ها بخش های زیادی از جنگل های فارس تخریب و نابود شده است و شواهد زیادی، گواه بر این گفته هاست.
درمان عوامل تخریب جنگل ها، نقش عوامل انسانی بسیار پررنگ تر از حوادث طبیعی بوده و بشر در پی توسعه شهرها به مناطق جنگلی دست اندازی کرده و با پاکسازی آنها و ریشه کنی درختان در این مناطق، سکونت گزیده است، برای به دست آوردن انرژی، تنه و شاخه های درختان را نشانه رفته، دام های خود را برای چرا روانه جنگل کرده و با به پا کردن آتش سوزی های خواسته و ناخواسته، بخش های زیادی از مناطق جنگلی را به نابودی کشانده است.
چنانچه گفته شد به دلیل نبود اطلاعات مستند از وضع جنگل های فارس در گذشته، امکان مقایسه تطبیقی آن با وضع فعلی فراهم نیست اما نتایج نقشه برداری های جدید نشان می دهد که از مساحت ۱۲/۴میلیون هکتاری فارس، ۲ میلیون و ۲۲۸ هزار و ۱۵۷ هکتار را جنگل ها در برمی گیرند که این وسعت، معادل ۱۷/۹ درصد سطح استان است.
تا قبل از انجام این مطالعات و نقشه برداری کارشناسی، کمتر کسی تصور می کرد وسعت جنگل های فارس و تنوع رویشگاه های آن به مراتب بیش از جنگل های شمال کشور باشد.
در شرایطی که مساحت جنگل های شمال حدود یک میلیون و ۹۰۰ هزار هکتار گزارش شده و ناحیه رویشی آن خزری یا هیرکانی است، در مناطق جنگلی فارس ۳ رویشگاه زاگرس، ایرانی، تورانی و خلیج عمانی به چشم می خورد.
البته نباید این نکته را از نظر دور داشت که جنگل های شمال، متراکم تر از جنگل های فارس هستند و از ارزش مستقیم اقتصادی بیشتری برخوردارند و ارزش جنگل های فارس بیشتر به موارد زیست محیطی، همچون جلوگیری از فرسایش خاک و وقوع سیلاب، حفظ منابع آب، تلطیف هوا و... باز می گردد.
درکشور ایران ۵ ناحیه رویشی وجود دارد که ناحیه خزری یا هیرکانی در نوار شمالی کشور، ناحیه ارسبارانی در منطقه شمال غرب کشور استقرار یافته و ۳ رویشگاه دیگر شامل زاگرس، ایرانی- تورانی و خلیج عمانی است.
در استان فارس، رویشگاه ایرانی- تورانی با وسعت یک میلیون و ۴۰ هزار و ۸۵۶ هکتار با شاخص رویشی درختان بنه و بادام کوهی در نواحی مرکزی، شرقی و شمالی استان پراکنده بوده و بیشترین میزان از مساحت جنگل های فارس را به خود اختصاص داده است.
رویشگاه زاگرس با ۸۳۰ هزار و ۸۱۷ هکتار با پوشش گیاهی غالب درختان بلوط در قسمت غرب و شمال غرب فارس قرار گرفته است.
رویشگاه خلیج عمانی نیز با مساحت ۳۷۸ هزار و ۴۶۰ هکتار و با شاخص گیاهی درختان کنار(konar) در بخش های جنوبی فارس خود را نشان می دهد.
براساس اظهارات رئیس اداره جنگلداری و جنگلکاری منابع طبیعی استان فارس، در حال حاضر سرانه جنگل در فارس ۲/۵ برابر سرانه جنگل در کشور است.
مهندس محمد معین الدین با بیان اینکه سرانه فعلی جنگل در فارس ۵ دهم هکتار و در کشور ۲ دهم هکتار است، گفت: رسیدن فارس به سرانه جنگل در جهان که ۸ دهم هکتار است و کاهش فاصله موجود با شاخص جهانی، یکی از اهداف جدی اداره فنی جنگلداری و جنگلکاری استان است.
وی در تشریح برخی اقدامات انجام گرفته از سوی منابع طبیعی فارس در راستای دستیابی به شاخص جهانی سرانه جنگل در استان اظهار داشت: اجرای طرح های تولید نهال، مراقبت و نگهداری ذخایر جنگلی و محوطه های بذرگیری و پارک های جنگلی، احیا و غنی سازی جنگل، ساخت فضای سبز، زراعت چوب با گونه های سریع الرشد درختکاری حاشیه جاده ها و حریم چاه های آب آشامیدنی، ایجاد کمربند سبز با مشارکت شهرداری شیراز، اجرای طرح ملی صیانت و توسعه جنگل های زاگرس، ساخت جنگل های دست کاشت و ایجاد بوستان های روستایی از جمله مهم ترین این اقدام هاست.
معین الدین افزود: به منظور تامین درختان مورد نیاز طرح های جنگلکاری، جنگلداری و بیابان زدایی به طور متوسط سالیانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار اصله نهال در ۱۳ نهالستان وابسته به منابع طبیعی فارس تولید می شود که هم این تولیدات در اختیار بخش خصوصی و نهاد ها و ارگان های دولتی قرار می گیرد و از ابتدای اجرای این طرح تاکنون بیش از ۳۱ میلیون اصله نهال درختان مختلف از این طریق، تولید و در سراسر استان توزیع شده است.
وی یادآور شد: طرح غنی سازی جنگل با استفاده از بذر گونه های درختی و درختچه ای بومی استان، تعریف شده که با عملیات شیارزنی یا گوده زنی، کپه کاری یا کاشت نهال به اجرا در می آید و این طرح تاکنون با گونه های بادام کوهی، ارژن و بلوط در سطح ۴ هزار و ۴۰ هکتار از جنگل های فارس انجام شده است.
معین الدین از تهیه و توزیع یک میلیون و ۵۰۰ هزار اصله نهال صنوبر سریع الرشد، کاشت یک میلیون و ۳۰۰ هزار اصله قلمه صنوبر در نهالستان های اقلید، شیراز و بوانات برای تولید نهال، اجرای طرح زراعت چوب در اراضی شخصی، دولتی و ملی به مساحت ۵۶۶ هکتار و ایجاد هماهنگی با سازمان آب به منظور کاشت گونه های چوبده در حاشیه رودخانه های استان به عنوان برخی از اقدامات صورت گرفته در فارس با مشارکت مردم به منظور کاهش فشار بهره برداری از جنگل ها و کاهش تخریب مناطق جنگلی یاد کرد.
وی اضافه کرد: ساخت فضای سبز در طول ۴۱۳ کیلومتر از حاشیه جاده های ارتباطی استان، توسعه فضای سبز در سطح بیش از ۲ هزار و ۷۸۵ هکتار از زمین های حریم چاه های آب آشامیدنی، ایجاد کمربند سبز با همکاری شهرداری شیراز در مساحتی بیش از ۱۰ هزار و ۲۰۰ هکتار از مناطق اطراف شیراز نیز با هدف بهسازی محیط زیست و افزایش فضای سبز از سوی اداره کل منابع طبیعی فارس انجام گرفته است.
رئیس اداره فنی جنگلداری و جنگلکاری منابع طبیعی استان فارس درخصوص طرح در دست اجرای صیانت و توسعه جنگل های زاگرس اظهار داشت: این طرح ملی چند منظوره در سطح ۱۶۰ هزار و ۱۱۴ هکتار تهیه و اجرا شده و در دو زیر طرح با ۱۲ عملیات، طراحی شده است.
وی خاطرنشان ساخت: در زیر طرح احیا و تقویت پوشش گیاهی، مواردی مانند غنی سازی جنگل، غنی سازی زیراشکوب (زیرتاج پوشش)، تامین نهال، توسعه جنگل و آماده سازی عرصه، مورد توجه قرار گرفته و عملیات هایی همچون کنترل دام در رویشگاه های جنگلی، پیشگیری و اطفای حریق، گشت زنی و مراقبت، ایجاد پاسگاه های بازرسی، تغییر الگوی مصرف سوخت در جنگل نشینان، حصارکشی مناطق احیایی و ایجاد کمربند حفاظتی در زیر طرح کاهش عوامل تخریب طرح ملی حیات و توسعه جنگل های زاگرس تعریف شده که همه این موارد در حال حاضر در دست اجراست.
توسعه کشت گیاهان دارویی و صنعتی نیز به منظور افزایش توان اقتصادی جنگل نشینان و نهایتاً با هدف حفظ مناطق جنگلی اخیراً در فارس آغاز شده و با استقبال چشمگیر مردمی از این طرح، نتایج رضایت بخشی در پی داشته است.اما در مجموع با وجود تمامی تلاش های انجام گرفته در راستای توسعه، احیا و حفاظت از جنگل های فارس، هنوز مشکلاتی در این راه وجود دارد و خطراتی رویاروی مناطق جنگلی استان قرار گرفته که نباید آنها را از نظر دور داشت.
صرفنظر از آتش سوزی که در یکی دو سال اخیر با هماهنگی و اقدامات مؤثر صورت گرفته به شکل قابل توجهی در جنگل های فارس کنترل شده و کاهش یافته است و عواملی مانند توسعه شهرها و مناطق مسکونی، جنگل ها را تهدید می کند.شیوع آفت های گیاهی در جنگل ها نیز از جمله خطراتی است که به تازگی موجب نگرانی جدی مسئولان و کارشناسان منابع طبیعی استان فارس شده.
به اعتقاد رئیس اداره فنی جنگلداری و جنگلکاری منابع طبیعی فارس، وجود دام مازاد بر ظرفیت در عرصه های جنگلی، یکی از مهم ترین عوامل تهدید حیات جنگل ها به شمار می آید زیرا براثر چرای دائمی در جنگل، نهال های جوان و نورس به وسیله دام ها خورده می شوند و ادامه این روند، موجب همسان و همسال شدن درختان و پیر شدن جنگل می شود.
معین الدین با اشاره به اینکه در بخش های عمده ای از مناطق جنگلی فارس، عملیات کشت و زراعت از سوی افراد بومی انجام می شود گفت: در جریان شخم زدن، نهال های کوچک بدون اینکه جایگزین شوند از بین می روند و به این ترتیب فرصتی برای تجدید حیات در جنگل به وجود نمی آید.
از سوی دیگر حضور دایمی دام در عرصه های جنگلی و رفت و آمد آنها، موجب فشردگی خاک می شود و براثر سخت شدن سطح خاک، دانه ها و بذرهای جنگلی نمی توانند به راحتی در دل خاک قرار گیرند و این مساله نیز مانع تجدید حیات در جنگل ها می شود.
از طرفی، قطع درختان جنگلی در سال های اخیر نیز موجب شده که برخی از مناطق جنگلی فارس به صورت شاخه زاد تبدیل شوند و شاخه زاد شدن درختان، اثرات منفی مانند کاهش تولید بذر و دانه در آنها را به دنبال دارد و این امر نیز یکی از موانع رویش دوباره درختان جنگلی با همان خصوصیات گیاه پایه به شمار می آید و اینچنین کهنسالی و پیری به خطر جدی و خاموشی تبدیل شده که از مدت ها پیش در کمین جنگل های فارس نشسته و در صورت بی توجهی به نابودی تدریجی مناطق جنگلی خواهد انجامید.
باوجود همه اقدامات ارزشمند انجام گرفته، به نظر می رسد جلب مشارکت جنگل نشینان، مؤثرترین راهکار حفاظت از جنگل ها باشد که این امر نیز جز با حفظ منافع آنان و تغییر معیشت این افراد عملی نخواهد شد.
البته تغییر معیشت جنگل نشینان از زراعت و دامداری در مناطق جنگلی از طریق فعالیت آنان در واحدهای دامداری صنعتی در قالب بخش خصوصی و تعاونی، تامین علوفه مورد نیاز دام های آنان، کشت گیاهان صنعتی و دارویی همراه با پیش بینی بازار مصرف آنها، توزیع کافی به هنگام سوخت فسیلی در مناطق جنگلی و توسعه و ترویج استفاده از انرژی های پاک مانند انرژی خورشیدی در عرصه های مستعد و ده ها اقدام دیگر چندان ساده و آسان نیست و همکاری دلسوزانه نهادها و دستگاه های متعددی از جمله اداره کل منابع طبیعی، سازمان جهادکشاورزی، اداره کل امور عشایر، اداره کل تعاون، سازمان صنایع و معادن و... را به صورت جدی می طلبد.
منبع: روزنامه ایران
از آنجا که تا پیش از دهه ۸۰ (شمسی) اندازه گیری مساحت مناطق جنگلی به روش های سنتی انجام می گرفت و این روش ها با خطاهای نسبتاً زیادی همراه بود، آمار متفاوتی در این زمینه وجود داشت و اطلاعات مربوط به وسعت جنگل های استانی از سوی مسئولان محلی به صورت تقریبی اعلام می شد.
تا اینکه طرح نقشه برداری از عرصه های طبیعی فارس شامل جنگل ها، مراتع و بیابان ها پارسال به سرانجام رسید و نتایج این طرح کارشناسی و علمی و منطبق بر استاندارد های روز بین المللی به گمانه زنی ها در رابطه با وضع عرصه های طبیعی استان پایان بخشید.
با توجه به اینکه اطلاعات چندانی در مورد وسعت مناطق جنگلی استان و خصوصیات آنها در سال های گذشته در دسترس نیست نمی توان تغییرات صورت گرفته در این مناطق و عوامل این دگرگونی ها را دقیقاً مورد تجزیه و تحلیل قرار داد اما آنچه مسلم است در طول این سال ها بخش های زیادی از جنگل های فارس تخریب و نابود شده است و شواهد زیادی، گواه بر این گفته هاست.
درمان عوامل تخریب جنگل ها، نقش عوامل انسانی بسیار پررنگ تر از حوادث طبیعی بوده و بشر در پی توسعه شهرها به مناطق جنگلی دست اندازی کرده و با پاکسازی آنها و ریشه کنی درختان در این مناطق، سکونت گزیده است، برای به دست آوردن انرژی، تنه و شاخه های درختان را نشانه رفته، دام های خود را برای چرا روانه جنگل کرده و با به پا کردن آتش سوزی های خواسته و ناخواسته، بخش های زیادی از مناطق جنگلی را به نابودی کشانده است.
چنانچه گفته شد به دلیل نبود اطلاعات مستند از وضع جنگل های فارس در گذشته، امکان مقایسه تطبیقی آن با وضع فعلی فراهم نیست اما نتایج نقشه برداری های جدید نشان می دهد که از مساحت ۱۲/۴میلیون هکتاری فارس، ۲ میلیون و ۲۲۸ هزار و ۱۵۷ هکتار را جنگل ها در برمی گیرند که این وسعت، معادل ۱۷/۹ درصد سطح استان است.
تا قبل از انجام این مطالعات و نقشه برداری کارشناسی، کمتر کسی تصور می کرد وسعت جنگل های فارس و تنوع رویشگاه های آن به مراتب بیش از جنگل های شمال کشور باشد.
در شرایطی که مساحت جنگل های شمال حدود یک میلیون و ۹۰۰ هزار هکتار گزارش شده و ناحیه رویشی آن خزری یا هیرکانی است، در مناطق جنگلی فارس ۳ رویشگاه زاگرس، ایرانی، تورانی و خلیج عمانی به چشم می خورد.
البته نباید این نکته را از نظر دور داشت که جنگل های شمال، متراکم تر از جنگل های فارس هستند و از ارزش مستقیم اقتصادی بیشتری برخوردارند و ارزش جنگل های فارس بیشتر به موارد زیست محیطی، همچون جلوگیری از فرسایش خاک و وقوع سیلاب، حفظ منابع آب، تلطیف هوا و... باز می گردد.
درکشور ایران ۵ ناحیه رویشی وجود دارد که ناحیه خزری یا هیرکانی در نوار شمالی کشور، ناحیه ارسبارانی در منطقه شمال غرب کشور استقرار یافته و ۳ رویشگاه دیگر شامل زاگرس، ایرانی- تورانی و خلیج عمانی است.
در استان فارس، رویشگاه ایرانی- تورانی با وسعت یک میلیون و ۴۰ هزار و ۸۵۶ هکتار با شاخص رویشی درختان بنه و بادام کوهی در نواحی مرکزی، شرقی و شمالی استان پراکنده بوده و بیشترین میزان از مساحت جنگل های فارس را به خود اختصاص داده است.
رویشگاه زاگرس با ۸۳۰ هزار و ۸۱۷ هکتار با پوشش گیاهی غالب درختان بلوط در قسمت غرب و شمال غرب فارس قرار گرفته است.
رویشگاه خلیج عمانی نیز با مساحت ۳۷۸ هزار و ۴۶۰ هکتار و با شاخص گیاهی درختان کنار(konar) در بخش های جنوبی فارس خود را نشان می دهد.
براساس اظهارات رئیس اداره جنگلداری و جنگلکاری منابع طبیعی استان فارس، در حال حاضر سرانه جنگل در فارس ۲/۵ برابر سرانه جنگل در کشور است.
مهندس محمد معین الدین با بیان اینکه سرانه فعلی جنگل در فارس ۵ دهم هکتار و در کشور ۲ دهم هکتار است، گفت: رسیدن فارس به سرانه جنگل در جهان که ۸ دهم هکتار است و کاهش فاصله موجود با شاخص جهانی، یکی از اهداف جدی اداره فنی جنگلداری و جنگلکاری استان است.
وی در تشریح برخی اقدامات انجام گرفته از سوی منابع طبیعی فارس در راستای دستیابی به شاخص جهانی سرانه جنگل در استان اظهار داشت: اجرای طرح های تولید نهال، مراقبت و نگهداری ذخایر جنگلی و محوطه های بذرگیری و پارک های جنگلی، احیا و غنی سازی جنگل، ساخت فضای سبز، زراعت چوب با گونه های سریع الرشد درختکاری حاشیه جاده ها و حریم چاه های آب آشامیدنی، ایجاد کمربند سبز با مشارکت شهرداری شیراز، اجرای طرح ملی صیانت و توسعه جنگل های زاگرس، ساخت جنگل های دست کاشت و ایجاد بوستان های روستایی از جمله مهم ترین این اقدام هاست.
معین الدین افزود: به منظور تامین درختان مورد نیاز طرح های جنگلکاری، جنگلداری و بیابان زدایی به طور متوسط سالیانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار اصله نهال در ۱۳ نهالستان وابسته به منابع طبیعی فارس تولید می شود که هم این تولیدات در اختیار بخش خصوصی و نهاد ها و ارگان های دولتی قرار می گیرد و از ابتدای اجرای این طرح تاکنون بیش از ۳۱ میلیون اصله نهال درختان مختلف از این طریق، تولید و در سراسر استان توزیع شده است.
وی یادآور شد: طرح غنی سازی جنگل با استفاده از بذر گونه های درختی و درختچه ای بومی استان، تعریف شده که با عملیات شیارزنی یا گوده زنی، کپه کاری یا کاشت نهال به اجرا در می آید و این طرح تاکنون با گونه های بادام کوهی، ارژن و بلوط در سطح ۴ هزار و ۴۰ هکتار از جنگل های فارس انجام شده است.
معین الدین از تهیه و توزیع یک میلیون و ۵۰۰ هزار اصله نهال صنوبر سریع الرشد، کاشت یک میلیون و ۳۰۰ هزار اصله قلمه صنوبر در نهالستان های اقلید، شیراز و بوانات برای تولید نهال، اجرای طرح زراعت چوب در اراضی شخصی، دولتی و ملی به مساحت ۵۶۶ هکتار و ایجاد هماهنگی با سازمان آب به منظور کاشت گونه های چوبده در حاشیه رودخانه های استان به عنوان برخی از اقدامات صورت گرفته در فارس با مشارکت مردم به منظور کاهش فشار بهره برداری از جنگل ها و کاهش تخریب مناطق جنگلی یاد کرد.
وی اضافه کرد: ساخت فضای سبز در طول ۴۱۳ کیلومتر از حاشیه جاده های ارتباطی استان، توسعه فضای سبز در سطح بیش از ۲ هزار و ۷۸۵ هکتار از زمین های حریم چاه های آب آشامیدنی، ایجاد کمربند سبز با همکاری شهرداری شیراز در مساحتی بیش از ۱۰ هزار و ۲۰۰ هکتار از مناطق اطراف شیراز نیز با هدف بهسازی محیط زیست و افزایش فضای سبز از سوی اداره کل منابع طبیعی فارس انجام گرفته است.
رئیس اداره فنی جنگلداری و جنگلکاری منابع طبیعی استان فارس درخصوص طرح در دست اجرای صیانت و توسعه جنگل های زاگرس اظهار داشت: این طرح ملی چند منظوره در سطح ۱۶۰ هزار و ۱۱۴ هکتار تهیه و اجرا شده و در دو زیر طرح با ۱۲ عملیات، طراحی شده است.
وی خاطرنشان ساخت: در زیر طرح احیا و تقویت پوشش گیاهی، مواردی مانند غنی سازی جنگل، غنی سازی زیراشکوب (زیرتاج پوشش)، تامین نهال، توسعه جنگل و آماده سازی عرصه، مورد توجه قرار گرفته و عملیات هایی همچون کنترل دام در رویشگاه های جنگلی، پیشگیری و اطفای حریق، گشت زنی و مراقبت، ایجاد پاسگاه های بازرسی، تغییر الگوی مصرف سوخت در جنگل نشینان، حصارکشی مناطق احیایی و ایجاد کمربند حفاظتی در زیر طرح کاهش عوامل تخریب طرح ملی حیات و توسعه جنگل های زاگرس تعریف شده که همه این موارد در حال حاضر در دست اجراست.
توسعه کشت گیاهان دارویی و صنعتی نیز به منظور افزایش توان اقتصادی جنگل نشینان و نهایتاً با هدف حفظ مناطق جنگلی اخیراً در فارس آغاز شده و با استقبال چشمگیر مردمی از این طرح، نتایج رضایت بخشی در پی داشته است.اما در مجموع با وجود تمامی تلاش های انجام گرفته در راستای توسعه، احیا و حفاظت از جنگل های فارس، هنوز مشکلاتی در این راه وجود دارد و خطراتی رویاروی مناطق جنگلی استان قرار گرفته که نباید آنها را از نظر دور داشت.
صرفنظر از آتش سوزی که در یکی دو سال اخیر با هماهنگی و اقدامات مؤثر صورت گرفته به شکل قابل توجهی در جنگل های فارس کنترل شده و کاهش یافته است و عواملی مانند توسعه شهرها و مناطق مسکونی، جنگل ها را تهدید می کند.شیوع آفت های گیاهی در جنگل ها نیز از جمله خطراتی است که به تازگی موجب نگرانی جدی مسئولان و کارشناسان منابع طبیعی استان فارس شده.
به اعتقاد رئیس اداره فنی جنگلداری و جنگلکاری منابع طبیعی فارس، وجود دام مازاد بر ظرفیت در عرصه های جنگلی، یکی از مهم ترین عوامل تهدید حیات جنگل ها به شمار می آید زیرا براثر چرای دائمی در جنگل، نهال های جوان و نورس به وسیله دام ها خورده می شوند و ادامه این روند، موجب همسان و همسال شدن درختان و پیر شدن جنگل می شود.
معین الدین با اشاره به اینکه در بخش های عمده ای از مناطق جنگلی فارس، عملیات کشت و زراعت از سوی افراد بومی انجام می شود گفت: در جریان شخم زدن، نهال های کوچک بدون اینکه جایگزین شوند از بین می روند و به این ترتیب فرصتی برای تجدید حیات در جنگل به وجود نمی آید.
از سوی دیگر حضور دایمی دام در عرصه های جنگلی و رفت و آمد آنها، موجب فشردگی خاک می شود و براثر سخت شدن سطح خاک، دانه ها و بذرهای جنگلی نمی توانند به راحتی در دل خاک قرار گیرند و این مساله نیز مانع تجدید حیات در جنگل ها می شود.
از طرفی، قطع درختان جنگلی در سال های اخیر نیز موجب شده که برخی از مناطق جنگلی فارس به صورت شاخه زاد تبدیل شوند و شاخه زاد شدن درختان، اثرات منفی مانند کاهش تولید بذر و دانه در آنها را به دنبال دارد و این امر نیز یکی از موانع رویش دوباره درختان جنگلی با همان خصوصیات گیاه پایه به شمار می آید و اینچنین کهنسالی و پیری به خطر جدی و خاموشی تبدیل شده که از مدت ها پیش در کمین جنگل های فارس نشسته و در صورت بی توجهی به نابودی تدریجی مناطق جنگلی خواهد انجامید.
باوجود همه اقدامات ارزشمند انجام گرفته، به نظر می رسد جلب مشارکت جنگل نشینان، مؤثرترین راهکار حفاظت از جنگل ها باشد که این امر نیز جز با حفظ منافع آنان و تغییر معیشت این افراد عملی نخواهد شد.
البته تغییر معیشت جنگل نشینان از زراعت و دامداری در مناطق جنگلی از طریق فعالیت آنان در واحدهای دامداری صنعتی در قالب بخش خصوصی و تعاونی، تامین علوفه مورد نیاز دام های آنان، کشت گیاهان صنعتی و دارویی همراه با پیش بینی بازار مصرف آنها، توزیع کافی به هنگام سوخت فسیلی در مناطق جنگلی و توسعه و ترویج استفاده از انرژی های پاک مانند انرژی خورشیدی در عرصه های مستعد و ده ها اقدام دیگر چندان ساده و آسان نیست و همکاری دلسوزانه نهادها و دستگاه های متعددی از جمله اداره کل منابع طبیعی، سازمان جهادکشاورزی، اداره کل امور عشایر، اداره کل تعاون، سازمان صنایع و معادن و... را به صورت جدی می طلبد.
منبع: روزنامه ایران