هیولایی که خزر را بلعید

دکتر ابوالقاسم روحی

شانه‌دار غیربومی Mnemiopsis leidyi که از طریق آب توازن کشتی‌ها از سواحل آمریکا به آب‌های دریای سیاه (1982) و سپس به دریای خزر (2000) وارد شده بود خسارت‌های اکولوژیک زیادی به این اکوسیستم‌ها وارد کرد. برای پی بردن به اثرات مخرب این جانور مهاجم به دریای خزر مطالعات گوناگونی در این دریا صورت گرفت که موسسه تحقیقات شیلات ایران مسوول بررسی بخش جنوبی دریای خزر بوده است.

شوره‌زار شدن 120 هکتار از سطح پارک ملی دریاچه ارومیه

مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی گفت: سطح آب پارک ملی دریاچه ارومیه در فروردین ماه سال جاری نسبت به زمان مشابه سال گذشته، 29 سانتی متر کاهش یافته است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، مهندس کیومرث کلانتری افزود: هم اکنون سطح آب پارک ملی دریاچه، نسبت به ماکزیمم آن 5متر و 47 سانتی متر ونسبت به تراز اکولوژیک یک متر و40 سانتی متر پایینتر است.
وی گفت: طی 12 سال گذشته نمودار تراز آب دریاچه ارومیه رو به پایین بوده، ولی خشکسالی امسال وضعیت را بحرانی‌تر و شرایط زیست وحوش را با خطر جدی مواجه کرده است. وی به شوره‌زارشدن 120 هکتار از سطح پارک ملی دریاچه ارومیه اشاره و تصریح کرد:این امر تهدیدی جدی برای سایر کاربری‌های منطقه همچون کشاورزی، باغداری و گردشگری به شمار می‌رود.
وی افزود: با تشکیل ستاد بحران پارک ملی دریاچه ارومیه، تدابیر لازم برای مدیریت بحران اندیشیده شده و برنامه‌ریزی‌هایی برای مدیریت بهینه حیات وحش در پارک ملی دریاچه ارومیه انجام شده که کاهش جمعیت حیات وحش از طریق انتقال به سایر زیستگاه‌های مستعد کشور از جمله این برنامه‌ها است.
وی به مشکلات پارک ملی دریاچه ارومیه اشاره و از کار افتادن اسکله‌ها و سختی تردد شناورها،وصل شدن برخی از جزایر به خشکی، افزایش شوری آب و رسیدن املاح به 330 گرم در لیتر، توقف زادآوری آرتمیا، گرفتار شدن پرندگان در نمک، ضعیف شدن پوشش گیاهی جزایر و کاهش آبدهی چشمه‌های آب شیرین موجود در جزایر را از مهمترین مشکلات برشمرد.

مرگ حیات در قعر اقیانوس ها

یافته های جدید پژوهشگران دانشگاه مارس ایتالیا نشان می دهد از بین رفتن گونه های جانوری و گیاهی موجود در آب های عمیق مانند اقیانوس ها، تهدید جدی برای چرخه حیات اقیانوس ها در سال های آتی است.

تغییرات جوی کوالاها را تهدید می‌کند

تحقیقات جدید حاکی از آن است که احتمالا کوالاهای منحصر به فرد استرالیایی، قربانیان تغییرات جوی می‌شوند. دانشمندان استرالیایی می‌گویند برگهای اوکالیپتوس که غذای اصلی کوالاها و دیگر حیوانات را تشکیل می‌دهند ، ممکن است به خاطر تغییرات جوی غیرقابل خوردن شوند.
به گزارش ایرنا ، بیل فولی استاد دانشگاه ملی استرالیا گفت: در واقع آنچه که شاهد آن هستیم تبدیل شدن غذای اصلی این حیوانات به چرم است. وی افزود: در این صورت زندگی برای این حیوانات بسیار دشوار می‌شود.

احتمال بازگشت شیر ایرانی ضعیف شد

با بهره برداری از جاده دشت برم در استان فارس، رؤیای حیات دوباره شیر ایرانی در این منطقه تبدیل به یاس شد. ارتفاعات دشت برم که روزگاری یکی از زیستگاه‌های اصلی شیر ایرانی محسوب می‌شد، قرار بود، با برنامه‌ریزی و حمایت سازمان‌های بین‌المللی و انتقال این‌گونه حیات وحش از هندوستان به منطقه دوباره احیا شود.

قطعنامه شورای حقوق بشر سازمان ملل درباره آب و هوا

شورای حقوق بشر سازمان ملل جمعه 28 مارس (9 فروردین) قطعنامه‌ای را تصویب کرد که بر اساس آن اکنون  تغییر آب و هوای کره زمین به طور رسمی یک موضوع حقوق بشری محسوب می‌شود. به گزارش خبرگزاری فرانسه شورای حقوق بشر سازمان ملل مجوز انجام یک بررسی درباره تاثیر تغییر آب و هوا را بر حقوق بشر را صادر کرد و تغییر آب و هوا را "مسئله‌ای‌جهانی خواند که نیاز به راه‌حلی جهانی دارد."

این قطعنامه که بوسیله کشور مالدیو پیشنهاد شده بود و بدون رای‌گیری و به صورت اجماعی پذیرفته شد، همچنین یادآور شده است که مردمان فقیر جهان بیش از همه در برابر این مسئله زیست‌محیطی آسیب‌پذیر هستند، چرا که دارای منابع محدودی برای کنارآمدن با گرمایش جهانی هستند. وزیر خارجه مالدیو، عبدالله شاهد در این باره گفت که تغییر آب و هوای کره زمین باعث نقض حقوق بشر از ابتدایی‌ترین این حقوق تا بنیادی‌ترین آنها می‌شود. او گفت: "در مورد مالدیو، خود حق زندگی با خطر مواجه است."

این جزیره در میان آسیب‌پذیرترین کشورها به گرمایش جهانی است، چرا که بالا آمدن آب دریا به این علت ممکن است این جزیره را به زیر آب فرو برد. نمایندگان مالدیو هنگام ارائه این قطعنامه به شورای حقوق بشر سازمان ملل گفتند که مباحثه در مورد مسئله گرمایش جهانی تا به حال بیشتر بر تاثیرات فیزیکی آن متمرکز بوده است، در حالیکه "تاثیر آن بر انسان‌ها " عمدتا نادیده گرفته شده است.

قطعنامه شورا یافته‌های گزارش شاخص "هیات بین‌دولتی تغییر آب و هوا" را تصدیق می‌کند که می‌‌گوید که شواهد در مورد نقش انسان در گرم شدن سیاره زمین "قطعی" هستند، و این وضعیت ممکن است برگشت‌ناپذیر شود. همچنین این بحث مطرح شد که آسیب‌پذیرترین مکان‌ها در برابر تغییرات آب و هوایی کره زمین، کشورهای شامل جزیره‌های کوچک کم‌ارتفاع، ساحل‌های کم‌ارتفاع و  نواحی نیمه‌خشک و نواحی در معرض سیلاب، خشکسالی و بیابان‌زایی و کشورهای روبه توسعه با زیست‌‌بوم‌های کوهستانی حساس هستند.

دانیل میتلر، مشاور سیاسی گروه مدافع محیط‌زیست Greepeace از تصویب این قطعنامه استقبال کرد وگفت: "ما همیشه گفته بودیم که تغییرات آب و هوایی صرفا بعدی زیست‌محیطی ندارد، بلکه در عین حال موضوعی امنیتی و اقتصادی است - در واقع مهمترین موضوع اقتصادی زمان ما - و نیز در واقع مسئله‌ای حقوق بشری هم هست."
  

مرور وقایع تلخ زیست محیطی در سالی که گذشت

شورای مرکزی کانون عالی گسترش فضای سبز و حفظ محیط زیست ایران، به مناسبت پایان سال 1386، بیانیه ای صادر کرده که در آن وضعیت و رویدادهای بخش محیط زیست کشور در این سال مرور شده است. در این بیانیه آمده است: سال 1386 در شرایطی به پایان می رسد که حوادث و اتفاقات ناگوار بسیاری در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی کشور حادث شده و تداوم این وقایع در سال 1387 می تواند تهدید جدی برای سند چشم انداز 20 ساله کشور و دلیلی متقن مبنی بر عدم تحقق فصلی مهم از برنامه های توسعه کشور باشد.
اتفاقاتی که وقوع آنها می تواند مبین وجود خلاءهای قانونی و یا عدم کارآمدی نظام و سیستم تعریف شده در جهت تحقق اصل مترقی 50 در قانون اساسی کشور و شاید ضعف مدیریتی در سازمان متولی محیط زیست و منابع طبیعی کشور باشد. حوادث ناگوار عمده سال 86 از جمله واقعه جنگل لاکان رشت و موضوع احداث شهرک صنعتی و پتروشیمی گیلان، احداث صنایع پتروشیمی گلستان، شهرک سازی گسترده در منطقه بسطام در کجور مازندران، تخریب و انهدام قریب الوقوع 2200 هکتار از جنگل های بلوط غرب زاگرس و تخریب زیستگاه های منطقه در نتیجه تکمیل و آبگیری سد کارون 4، فاجعه بختگان و قتل عام فلامینگوها در نتیجه آبگیری سدهای بالادست تالاب بختگان و عدم رعایت حق آبه، مناقشه بر سر عبور جاده در جنگل ابر شاهرود و کنارگذر انزلی، جاده میانگذر ارومیه و معضل احداث سدهای متعدد بر مسیر رودهای ورودی به دریاچه ارومیه، تغییر تدریجی اکوسیستم دریاچه و نابودی تدریجی آن، تخریب فزاینده جنگل های باستانی شمال کشور در نتیجه بهره برداری غلط و خارج از ظرفیت، تشدید فرآیند شکار غیرمجاز در کشور، نابودی زیستگاه ها در نتیجه مداخلات غیرقانونی اشخاص حقیقی و یا دستگاه های دولتی، عبور جاده در داخل تالاب میانکاله، آتش سوزی در جنگل های شمالی و غربی کشور خصوصا منطقه کردستان، دستور توقف پروژه حفاظت از یوزپلنگ ایران و برکناری مدیریت موفق پروژه به دلایل بحث برانگیز، تشدید کشته شدن گونه های در معرض خطر همچون پلنگ به دست ماموران گارد سازمان محیط زیست، بحث عبور جاده در داخل مناطق حفاظت شده و 4 گانه سازمان در منطقه ارسباران آذربایجان، دشت ارژن کازرون، کنارگذر شرقی و غربی اصفهان، احداث کارخانه و معدن نمک کاوه سودا در پارک ملی دریاچه ارومیه، وضعیت نامتوازن در نایبند، وجود تهدیدات در جنگل های حرای کشور، ورود و تداوم حضور 7 تالاب کشور در لیست مونترو، برگزاری سیرک توسط سازمان حفاظت محیط زیست، مصاحبه های غیرمسوولانه مدیران و برخی معاونان سازمان محیط زیست و سازمان جنگل ها از مهم ترین چالش های فراروی محیط زیست و منابع طبیعی ایران در سال 1386 به شمار می رود. عدم تناسب نیرو و امکانات سازمان در قیاس با وسعت مناطق تحت نظارت- عدم استفاده از امکانات و تکنولوژی روز دنیا و به کارگیری مدل های نوین، نظیر امکانات ماهواره ای، دوربین های مداربسته و یا بالگرد جهت کنترل، امدادرسانی و اطفای حریق، ضعف شدید امکانات لجستیک و آموزش در نیروهای انسانی، وضعیت معیشتی نامناسب پرسنل سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل های کشور؛ وجود خلاءهای قانونی در جهت حمایت حقوقی از پرسنل سازمان در زمان وقوع جرائم و عدم تطابق جرم و جرائم نیز از جمله ضعف های به جا مانده در سال 86 بوده که هنوز مجموعه دولت و مجلس فرصت پردازش و حل مشکل را نیافته اند.

هشدار سازمان ملل درباره ذوب سریع یخچال‌های جهان

سازمان ملل هشدار داد که یخچال‌های طبیعی جهان با سرعتی هشدار دهنده در حال ذوب شدن هستند
سازمان ملل خواستار اقدام فوری برای پیشگیری محدودشدن بیشتر منابع آب برای جمعیت‌های بزرگ انسانی شد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه آخیم استاینر مدیر اجرایی برنامه محیط زیست سازمان ملل     (UNEP) در این باره گفت: "میلیون‌ها نفر اگر نه میلیاردها نفر به طور مستقیم یا غیرمستقیم برای آب ٱشامیدنی، کشاورزی، صنعت و تولید برق  در طول بخش‌ بزرگی از سال به این ذخایر طبیعی آب وابسته هستند."

بر اساس داده‌‌های منتشرشده بوسیله سرویس پایش یخچال‌های جهان (WGMS) که مقر آن در دانشگاه زوریخ در سوئیس قرار دارد و UNEP از آن حمایت می‌کند، مقصر این وضعیت تغییر آب و هوای کره زمین و گرمایش جهانی است.

یافته‌های این مرکز که از 30 یخچال طبیعی در 9 رشته کوه به دست آمده است، نشان می‌دهد که در سال‌های 2004- 2005 و 2005- 2006 متوسط سرعت ذوب‌شدن یخ‌ها بیش از دوبرابر شده است.

ویلفرید هابرلی رئیس WGMS  در این باره گفت: "آخرین ارقام حاکی از آن است که ظاهرا روند ذوب شدن یخچال‌ها در حال شتاب‌گرفتن است، بدون اینکه پایانی برای آن متصور باشد."

بر اساس گزارش UNEP سرعت ذوب‌شدن یخچال‌ها در چند سال اخیر شتاب گرفته است و در دو دهه اخیر رکورد جدیدی از خود به جای گذاشته است - میزان 0.7 متر  بر حسب واحد معادل آب در سال 1998-  در شش سال گذشته از 3 متر گذشته است.

استاینر می‌گوید شاید با توجه به روند روبه رشد به اصطلاح اقتصاد سبز آینده آنقدرها هم تاریک نباشد اما باید منتظر اجلاس آب وهوا در سال 2009 در کپنهاک دانمارک ماند تا میزان تعهد دولت‌ها به کاهش خروج گازهای گلخانه‌ای، ٱلودگی کربنی ناشی از سوخت‌های فسیلی، که سیستم آب و هوایی زمین را تخریب کرده است، مشخص شود.

 

ذوب 'بی سابقه' تعدادی از یخچالها در چند رشته کوه

دانشمندان در مطالعات اخیر خود بر روی 30 یخچال طبیعی در 9 رشته کوه در سطح جهان به این نتیجه رسیده اند که میزان ذوب شدن آنها در سال 2006، به سطح بی سابقه ای رسیده است.
در سالهای 1980 تا 1999 به طور متوسط 3/0 متر از یخچال های طبیعی آب شده اند. اما این در حالیست که در سال 2006 به تنهایی 5/1 متر از این یخچال ها ذوب شده اند. بیشترین تغییر به یخچالی در نروژ مربوط بوده که 1/3 متر نازک تر شده است. این در حالیست که تنها اندکی به قطر یخچال دیگری در شیلی اضافه شده است.
آچیم استینر، مدیر اجرایی برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد، در اینباره می گوید: "اگر نه بیلیون ها نفر، اما میلیون ها نفر از مردم دنیا به طور مستقیم یا غیر مستقیم برای آشامیدن کشاورزی و مصارف صنعتی به این منابع آبی طبیعی وابسته هستند." به گفته آقای استینر لازم است که همه مردم به موضوع رشد فزاینده ذوب شدن این یخچالها توجه کنند.
این مقام اجرایی برنامه محیط زیست سازمان ملل همچنین می گوید اگربه آنچه "توسعه اقتصاد سبز" خوانده می شود توجه کافی بشود، احتمالا آینده تاریکی در انتظارمان نخواهد بود.
گروه پژوهش سازمان ملل متحد در مورد تغییر آب و هوا روند فزاینده آب شدن یخچال های طبیعی را نتیجه استفاده از سوخت های فسیلی و مشخص ترین نشانه پدیده گرم شدن کره زمین می داند. پیشتر و در اواخر فوریه سال جاری گروهی از دانشمندان بریتانیایی که در قطب جنوب در حال تحقیق بودند به "شواهد روشنی" دست یافتند که حاکی از ناپایداری بیشتر یخچال های بخش غربی قطب جنوب است. به گفته این دانشمندان اگر این وضع ادامه پیدا کند ممکن است سطح آب دریا در جهان به میزان قابل توجهی افزایش بیابد.
این مستندات از یخچال هایی به دست آمده اند که منطقه ای به مساحت تگزاس را در بخش دورافتاده ای از غرب قطب جنوب می پوشانند.این "رود یخی" با سرعت به سوی اقیانوس حرکت می کند.

 

 

  

فهرست 50 کشور آلاینده جهان منتشر شد

در آستانه برگزاری اجلاس 20 کشور جهان که بالاترین میزان انتشار گازهای گلخانه ای را دارند رویترز فهرست اسامی 50 کشور آلاینده را منتشر کرده است. 
به گزارش رویترز قرار است در این اجلاس سه روزه که در ژاپن برگزار می شود در مورد راههای مهار انتشار کربن از صنایع و تامین بودجه طرحهای انرژی پاکتر برای کشورهای فقیرتر مذاکره شود.
این فهرست براساس اطلاعات سال 2004 سازمان FCCC ( معاهده چارچوب تغییر اوضاع اقلیمی) و اطلاعات سال 1990و 2000 WRI ( موسسه منابع جهانی) تهیه شده است.
در میان 50 کشوری که میلیونها تن دی اکسید کربن تولید می کنند آمریکا، چین، روسیه، هند، ژاپن، آلمان، برزیل، کانادا، انگلیس و ایتالیا به ترتیب 10 کشور نخست را تشکیل می دهند.
کره جنوبی، فرانسه، مکزیک، اندونزی، استرالیا، اوکراین ،آفریقای جنوبی، ایران، اسپانیا و لهستان کشورهای یازده تا بیستم را در این فهرست اشغال کرده اند.
ترکیه، عربستان سعودی، آرژانتین، پاکستان، تایلند، ونزوئلا، تایوان، هلند، نیجریه و ازبکستان در رده 21 تا 30 کشور آلاینده بزرگ جهان قرار دارند.
مصر، مالزی، قزاقستان، کلمبیا، بلژیک، چک، ویتنام، فیلیپین ، الجزایر و رومانی در این فهرست رده 31 تا 40 را از آن خود کرده اند.
رتبه های 41 تا 50 نیز به ترتیب به کشورهای بنگلادش، یونان، امارات متحده عربی، کره شمالی ، عراق، سودان، میانمار، اتریش، پرتغال و بلاروس تعلق دارد.

نگاهی به معضلات محیط زیستی احداث کنار گذر انزلی بر تالاب انزلی

این روز ها طرح احداث کنارگذر تالاب انزلی نگرانی های بسیاری را برای علاقه مندان حفظ محیط زیست ایجاد کرده است. اصول پذیرفته شده بین المللی بر این نکته تاکید می کند که اجرای هر پروژه و طرح عمرانی رفاهی ضرورتا باید با ارزیابی هایی مورد نیاز محیط زیستی به انجام برسد و عدم انطباق آن با اصول توسعه پایدار محیط زیست مانعی عملی برای اجرای آن خواهد بود.   
اما آنچه در این میان قابل اهمیت به نظر می رسد اینکه تحلیل منطقی و کارشناسانه اهمیت حفظ ارزش های محیط زیستی تالاب انزلی و اثرات نامطلوب محیط زیستی که احداث این کنارگذر می تواند دربرنداشته باشد، یادآور این نکته است که توسعه به هر بهایی قابل اجرا نیست چرا که نسل های آینده نیز از این حق برخوردارند که از مواهب و ثروت های طبیعی و اکولوژیکی خدادادی این مرز و بوم بهره مند شوند. 
کنوانسیون رامسر، میراث گرانبهای ایران برای حفظ تالاب های دنیا 
کنوانسیون رامسر که نام خود را از شهر زیبای شمال ایران گرفته برای نخسین بار در سال 1349 خورشیدی 19711 میلادی) به ابتکار و دعوت ایران شکل گرفت. در این کنوانسیون بین کشور های جهان جهت مشارکت بین المللی و همکاری همه جانبه در مطالعه، بررسی وحفاظت از تالاب های جهانی و به ویژه تالاب هایی که اهمیت حیاتی برای پرندگان آبزی (مهاجر و بومی) دارند، پیمان نامه ای منعقد شده است. هدف اصلی کنوانسیون رامسر ممانعت از روند خشک شدن تالاب ها و تاکید بر حفاظت آن به همراه پوشش جانوری و گیاهی مربوط است. با توجه به اینکه تالاب ها به طور کلی زیستگاه گیاهان و جانوران مختلف از تک سلولی تا متکامل ترین آنها است، از نظر محیط زیست و اقتصاد از اهمیت بسیار برخوردار هستند، این آبگیر ها که بر اساس تعریف کنوانسیون رامسر <مناطقی نظیر زمین های مرطوب و آبگیر، زمین های آب دار، باتلاق های مصنوعی یا طبیعی، موقتی یا دائمی با آب جاری یا ساکن، با طعم شیرین و شور یا لب شور، از جمله مناطق دریایی با عمق کمتر از 6 متر> شامل می شوند و بخش مهمی از آب مصرفی کشاورزی را تامین می کنند و علاوه بر آن روی آب و هوای منطقه تاثیرگذارده و در تثبیت پوشش گیاهی و جلوگیری از پیشروی کویر نقش عمده ای ایفا می کنند. کنترل سیلاب ها و تولیدات اکولوژیک و تصفیه آب ها از دیگر نقش های بسزا و قابل توجه محیط زیست تالاب ها به حساب می آید. از دیگر سو از نظر اهمیت گردشگری طبیعت یا توریسم تالاب بسیار با اهمیت است چرا که بخش های عمده جذابیت های گردشگری طبیعت از جمله پوشش گیاهی، طبیعت چشم نواز، حیات وحش آبگیر و ... همه در تالاب ها در یک جا جمع هستند. تمام عواملی که ذکر شد، اهمیت حفظ و حراست تالاب ها را روشن کرده و به وضوح نشان می دهد که تخریب و از بین رفتن هر یک از تالاب ها چه در مقیاس بزرگ و چه اندک سبب بروز فاجعه های عمیقی از جمله نابودی هزاران میکروارگانیسم یا انرژی که مستقیم یا غیرمستقیم روی منطقه موثر هستند، می شود.    
تالاب های ایران را از نظر مزه آب می توان به سه دسته تقسیم کرد:

 1-تالاب های شور نظیر مناطق تالابی جنوب دریاچه ارومیه

 2- تالاب های شیرین نظیر تالاب انزلی و تالاب هامون

 3 - تالاب های لب شور نظیر خور های خلیج فارس.

تالاب انزلی که از شمال به دریای مازندران، از جنوب به صومعه سرا و قسمتی از شهر رشت، از شرق به روستای پیر بازار و از غرب به کپور چال و آبکنار محدود می شود، از چهار واحد اکولوژیک به نسبت متمایز از هم تشکیل شده است. 
1-بخش شرقی که کم عمق ترین قسمت آن است، از گیاهان آبزی فراوانی پوشیده شده و حوضچه شرقی را تشکیل می دهد 2- بخش مرکزی که شامل حوضچه مرکزی است 3- بخش غربی که حوضچه غربی را تشکیل می دهد و ژرف ترین و پرآب ترین قسمت تالاب است که عمق آن به بیش از یک متر بالغ می شود 4- منطقه حفاظت شده سیاه کشیم که در بخش جنوبی تالاب قرار دارد و تنگه باریکی در شمال شرقی آن ارتباط با بخش مرکزی تالاب را برقرار می کند که بر این اساس بوم سازه منحصربه فردی را شکل داده است. این منطقه که با توجه به ویژگی های خاص و حساسیت بالاو اهمیت اکولوژیک و زیست محیطی با مساحت تقریبی ابتدایی 7000 هکتار جزو مناطق حفاظت شده اعلام و در سال 1354 خورشیدی به عنوان یک تالاب بین المللی در فهرست کنوانسیون رامسر پذیرفته و ثبت شد، هم اکنون به کمتر از 4500 هکتار مساحت تقلیل یافته است.    
تالاب انزلی به عنوان یکی از مهم ترین تالاب های بین المللی ایران از کانون های مهم حیات وحش و تنوع زیستی برای پرندگان آبزی کنار آبزی و آبزیان متنوع و یکی از زیستگاه های مهم پرندگان مهاجر نواحی سردسیر سیبری و شمال اروپا به شمار می رود و نیز جوامع متنوع گیاهی آبزی، کنار آبزی و غوطه ور در تالاب انزلی وجود دارند که نیلوفر آبی و گیاهان شناور مریم آبی از معروفترین آنها هستند.     
مخاطرات محیط زیستی موجود برای تالاب انزلی 
تالاب انزلی در طول یک سده گذشته همواره در معرض عوامل مختلف تهدیدکننده اکولوژیک و محیط زیستی قرار داشته است، به گونه ای که طی این سال ها از وسعت آن به نحو چشمگیری کاسته شده است. بر اساس گزارش مقدماتی عمران دشت گیلان و فومنات <طول> تالاب 25 کیلومتر با عرض 3 کیلومتر و مساحتی حدود 69 کیلومتر مربع در کناره و 120 کیلومتر مربع در خارج از کناره ذکره شده است در حالی که هم اکنون مساحت تالاب به کمتر از 4500 هکتار کاهش یافته است.

از مهم ترین عوامل تخریب محیط زیست و کاهش مساحت تالاب انزلی می توان به موارد زیر اشاره کرد.    
    1-تبدیل تالاب به زمین های کشاورزی 
    2-آلودگی های ناشی از فعالیت های کشاورزی    
    3-رشد شهرنشینی     
    4-صنایع و شهر ک های صنعتی و آلودگی های فرآورده ها
    5-گسترش و رسوبات    
    6-احداث جاده کمربندی (کنار گذر) تالاب انزلی. 
تبدیل اراضی تالاب به زمین های کشاورزی به ویژه در سال های پس از انقلاب اسلامی روند روبه رشدی داشته به گونه ای که تنها در سال 1365، 250 هکتار از اراضی تالاب انزلی مورد استفاده قرار گرفته است. فعالیت های کشاورزی اختلاف زیادی را در تعادل اکولوژیک تالاب به دنبال داشته که مهم ترین این معضلات عبارتند از خشک کردن تالاب، استفاده از آب تالاب برای آبیاری و ورود سموم و کودهای شیمیایی (عمدتا از انواع اوره، فسفات آمونیوم، سولفات آمونیوم، سوپرفسفات تریپل ، سولفات دوپتاس و نیترات آمونیم و به ویژه علف کش خطرناک بوتاکلر.) بر اساس برآورد ها سالیانه حدود 8898 تن نیتروژن و 378 تن فسفر وارد تالاب می شود و از سوی دیگر در فصل زراعی، غرقابی کردن این زمین ها که زمانی بخش های وسیعی از تالاب را تشکیل می دادند، ناگزیر منجر به ایجاد زهکش ها و نهرهای خروجی به تالاب می شود که همراه با مقادیر زیادی کود های شیمیایی با ورود به تالاب زمینه های تشکیل پدیده مخرب اکولوژیکی را منجر می شود.
منبع: روزنامه اعتماد ملی    

خشک شدن بخشی‌از زاینده‌رود به‌علت بارش کم و ورود فاضلاب‌ صنعتی

یک کارشناس اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان، علت خشکی بخشی از زاینده‌رود (حد فاصل سی‌وسه پل تا پل خواجو) را کم شدن حجم دبی آب زاینده‌رود دانست.

قادریان، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، گفت: به علت بارش برف در زمستان امسال در استان اصفهان، میزان آب در استان کم است. بنابر این کم شدن حجم دبی آب پشت سد زاینده‌رود، باعث خشک شدن بخشی از رودخانه شده است. وی افزود: امسال شاهد تر سالی در اصفهان نیستیم بنابر این باید در مصرف آب صرفه‌جویی شود.

وی در مورد آلودگی بخشی از زاینده‌رود و به دنبال آن تلف شدن تعدادی از ماهی‌ها، گفت: علت دقیق این موضوع در حال بررسی است ولی احتمال دارد به علت کم شدن حجم آب زاینده‌رود این اتفاق افتاده باشد.

قادریان در عین حال ورود فاضلاب‌های انسانی را در بخشی از بالادست زاینده‌رود تایید و اظهار کرد: طبق برنامه سوم و چهارم، روستاها و شهرهای حاشیه زاینده‌رود موظف به تصفیه فاضلاب‌های خانگی شده‌اند.

فرهمند، مدیر روابط عمومی ‌اداره کل شیلات استان اصفهان نیز به خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، گفت:‌ متاسفانه برخی مواقع ورود فاضلاب‌های صنعتی و خانگی را به زاینده‌رود شاهد هستیم اما گویا مسوولان ذی‌ربط یا نمی‌توانند و یا برنامه‌ای برای کنترل و جلوگیری از وارد شدن فاضلاب‌ها به زاینده‌رود ندارند.

وی افزود:‌ هرچه از طرف سرچشمه زاینده‌رود به پایین می‌آییم، آلودگی‌ها بیشتر می‌شود و در ورزنه، حجم آلودگی بسیار بالاست.

وی گفت: مسلما آلودگی‌های زاینده‌رود باعث تلف شدن ماهی‌های این منطقه خواهد شد و همچنین تعدادی زیادی صیادان نیز از این طریق امرار معاش می‌کنند. لذا باید اقدامات جدی در خصوص رفع هرگونه آلودگی از زاینده‌رود انجام شود.

  

طبیعت‌گردان استرالیا قاتلان کانگوروها

با افزایش تعداد طبیعت‌گردان استرالیا در سال‌های اخیر، جمعیت کانگوروهای این کشور به‌دلیل نابودی زیستگاه‌ها و شکار آن‌ها توسط طبیعت‌گردان به‌طور چشمگیری کاهش یافته است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، از سال‌ها پیش، کشور استرالیا که از آن به‌عنوان کشور کانگوروها و بزرگ‌ترین زیستگاه آن‌ها نامبرده می‌شود، تلاش‌های زیادی را برای توسعه‌ی طبیعت‌گردی در این کشور انجام داده است.

در این راستا، تعداد زیادی از محوطه‌های طبیعی و مناطق حفاظت‌شده‌ی استرالیا که زیستگاه کانگوروها به‌شمار می‌روند، به جاذبه‌های گردشگری ویژه‌ی طبیعت‌گردان تبدیل شده‌اند. به همین دلیل، در این مناطق پروژه‌های فراوانی برای توسعه‌ی زیرساخت‌های طبیعت‌گردی به مرحله‌ی اجرا درآمده‌اند یا اجرا خواهند شد. این امر، نابودی بخش عظیمی از زیستگاه‌های این حیوان و کاهش چشمگیر جمعیت آن‌ها را درپی داشته است.

البته مسأله به همین جا ختم نمی‌شود، چون تا به‌حال گزارش‌های زیادی از برخورد کانگوروها با خودروهای طبیعت‌گردان و شکار آن‌ها مخابره شده‌اند. این امر، اعتراض‌های گسترده‌ی گروه‌های حافظ حقوق حیوانات را درپی داشته است. با این وجود، مقامات صنعت گردشگری استرالیا تا به‌حال هیچ واکنشی نسبت به این مسأله نشان نداده‌اند.

امتداد جاده‌های بی‌مجوز، این بار در منطقه حفاظت‌شده ارسباران!

جاده جانانلو به کلیبر درحالی از داخل امن‌ترین زون جنگل بکر ارسباران در حال احداث است که به گفته مسؤولان سازمان حفاظت محیط زیست، این جاده نه تنها فاقد هرگونه مجوز ارزیابی زیست‌محیطی است، بلکه مجریان پروژه بدون مجوز سازمان حفاظت محیط زیست وارد منطقه حفاظت شده ارسباران شده اقدام به انفجار برای احداث این مسیر کرده‌اند.

به گزارش خبرنگار «محیط زیست» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، موضوع احداث جاده جانانلو به کلیبر حدود سال 1375 مطرح شد که در آن زمان به دلیل نبود اعتبارات لازم، عملیات اجرایی جاده آغاز نشد.

اما از حدود 3 سال گذشته احداث این جاده علیرغم عبور از منطقه حفاظت شده ارسباران که به عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیستکره جهانی تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست است، بدون هماهنگی و مدنظر قرار دادن ملاحظات زیست محیطی آغاز شد.

هر چند که مسؤولان سازمان محیط زیست در نامه‌های متعددی خواستار جلوگیری و تغییر 5 کیلومتر از این مسیر شدند، اما اصرارهای موجود، موجب شد که این اقدامات بی‌اثر شود؛ به شکلی به عنوان مثال علی‌رغم نامه معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست برای جلوگیری از احداث مسیر طی هفته‌های گذشته، احداث جاده همچنان به صورت غیرقانونی ادامه داشت.

گزارشهای رسیده حاکیست مجریان پروژه با تاکیدات و پیگیری‌های سازمان محیط زیست، از یک مشاور برای گزارش ارزیابی خود استفاده کردند و مشاور نیز نظر سازمان محیط زیست را تایید کرد، اما مجریان، به عملیات خود ادامه دادند.

علیرغم پیشرفت فیزیکی پروژه بدون اخذ مجوزهای مربوطه در حد 5 کیلومتر از ابتدا و انتهای مسیر و صرف هزینه مربوطه، سازمان حفاظت محیط زیست در جهت تعامل با مجریان پروژه پیشنهاد اصلاح مسیر را بعد از ملحوظ کردن مسیر اجرای پروژه مطرح کرده است. اما مجریان طرح تنها به تک گزینه مدنظر و پیشنهادی خود اصرار داشته و بدون ملاحظات زیست محیطی و بدون اخذ مجوز سازمان حفاظت محیط زیست در منطقه تحت مدیریت ارسباران فعالیت راهسازی را ادامه دادند.

جاده جانانلو به کلیبر که از داخل امن‌ترین نقطه منطقه حفاظت شده ارسباران عبور می‌کند، به گفته کارشناسان محیط زیست موجب قطع کریدور گدار و مهاجرت حیات وحش، افزایش تخلفات شکار، تغییر کاربری اراضی مجاور مسیر و ... می‌شود.

از سوی دیگر با توجه به مسیر فعلی مورد نظر وزارت راه و ترابری زیستگاه‌های حساس و آسیب پذیر پیرامونی مناطق امن منطقه حفاظت شده ارسباران و مناطق آزاد پیرامونی دچار آسیب‌های جدی و جبران ناپذیر خواهد شد که این امر افت ارزشهای زیستگاهی منطقه را به دنبال خواهد داشت.

چندی پیش نیز یکی از نمایندگان استان در نامه‌ای به رییس‌جمهوری با اشاره به این که احداث این جاده جزء مصوبات استانی بوده است، خواستار پیگیری این امر شده بود، این درحالیست که به گفته مسؤولان سازمان حفاظت محیط زیست این جاده به هیچ وجه جزء مصوبات استانی هیأت دولت نبوده است.

به گزارش ایسنا، عملیات احداث مسیر هم‌اکنون از 2 جبهه یکی از حوزه کلیبر و دیگری از نوار مرزی منطقه در حال انجام است و انفجارهای متعدد برای بازگشایی مسیر و عبور از کنار رودخانه موجب شده که جنگل‌های بکر ارسباران و حیات وحش منطقه در معرض نابودی قرار گیرند.

دکتر دلاور نجفی، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در این خصوص با اشاره به این که احداث جاده جانانلو به کلیبر هم‌اکنون متوقف شده است، افزود: مسؤولان پروژه گزارش ارزیابی زیست‌محیطی این مسیر را به سازمان حفاظت محیط زیست ارایه کرده‌اند، اما هنوز این گزارش در دست بررسی است و تأیید نشده است.

گفتنی است منطقه حفاظت شده ارسباران با وسعت حدود 80 هزار هکتار در کناره‌هاى جنوبى رود ارس در شهرستان کلیبر واقع شده و به عنوان مکان ذخیره بیوسفر در یونسکو به ثبت رسیده است و از ارزش‌هاى خاص گیاهى و جانورى برخوردار است.

جنگل‌های ارسباران در شمال آذربایجان و اردبیل دارای ویژگی های منحصر به فردی است که مجموعه‌ای از عناصر هیرکانی و قفقازی و خصوصیات دیگر مناطق گیاهی کشور را در خود جای داده است.

افزون بر تنوع عظیم گیاهی، عمده‌ترین گونه‌های پستانداران و پرندگان حمایت شده یا کمیاب را نیز در چتر حمایت خود دارند. توده‌های کوهستانی آرارات در مناطق شمالی آذربایجان شرقی، نفوذ گسترده‌ای داشته و قوچ و میش از شاخص‌ترین عناصر این مجموعه است.

این منطقه حفاظت شده با وسعت 80 هزار و 654 هکتار در شمال غربی آذربایجان شرقی میان 3 رودخانه مهم «ارس» در شمال، «ایلگنه چای» در غرب و «کلیبرچای» در شرق واقع شده و از جنوب به ارتفاعات «سایگرام» متصل است. این منطقه به دلیل برخورداری از طبیعت دل انگیز و زیبایی های طبیعی، زیستگاه یکی از نادرترین پرندگان جهان به نام « قره خروس» به شمار می رود. منطقه حفاظت شده ارسباران از نظر تنوع گونه‌ای جانوری نیز در سطح جهان کم‌نظیر است.

تاکنون 215 گونه پرنده، 29 گونه خزنده، 5 گونه دوزیست، 48 گونه پستاندار و 17 گونه ماهی در مناطق مختلف ارسباران شناخته شده، اما کارشناسان اعتقاد دارند برخی دیگر از گونه های جانوری در این جنگل ها به دلایل مختلف ناشناخته مانده اند. جالب‌ترین ویژگی طبیعی این منطقه که راز تنوع گیاهی و جانوری آن را نیز در خود نهفته دارد این است که سطح ارتفاع در این جنگل ها به فاصله کمتر از 15 کیلومتر، از صفر به 3 هزار متر می رسد، به همین دلیل نیز در طول 15 کیلومتر به راحتی انواع گیاهان و جانوران مربوط به ارتفاعات مختلف جغرافیایی را می توان مشاهده کرد.

 

 

نابودی یک میلیون هکتار از جنگل‌های کشور در هر 5 سال

دبـیــر شــاخــه زیـســت بـوم دیـده بـان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران گفت: یک میلیون هکتار از جنگل‌های ایران در هر 5 سال توسط عواملی مانند جاده‌سازی، سدسازی، آلودگی‌های صنعتی و نفتی و آتـش‌سـوزی‌های عمدی و غیره از بین می‌روند. به گزارش ایسنا، دبیری در همایش <جنگل گنجینه تاراج شده> با مقایسه عکس های هوایی گرفته شده از جنگل‌های ایران در دهه 40 و 80 گفت: در دهه 40 تا 50 اراضی جنگلی ایران حدود 18میلیون هکتار بود که در عکسبرداری هوایی در دهه 80 این رقم به 12 مـیـلـیـون هـکـتـار رسـیـده اسـت کـه اگر جنگل‌های ما به همین سرعت نابود شوند تا چـند دهه آینده در ایران جنگلی وجود نـــخــــواهــــد داشـــت. وی بــا تــاکـیــد بــر ایــن جاده‌سازی‌های غیرکارشناسانه در داخل جنگل‌های حفاظت شده‌ای که از عمر آنها چند میلیون سال می گذرد، افزود: آزادراه تهران - شمال، جاده ابر، احداث جاده در پارک ملی گلستان، جاده در میانکاله، میانگذر تالاب انزلی و یا بزرگراه بهشهر به دامـغان نـمـــــــونـــــــه‌هـــــــای از تــــخــــــریــــــب عـــمــــــده ایــــــن ذخیرگاه‌های باارزش است که نابودی آنها در طول زمان غیرقابل جبران خواهد بود. همچنین آذری، کارشناس محیط زیست در این همایش با تاکید بر اینکه در ایران ما دارای منابع اصلی اکوسیستم‌های جنگلی هستیم گفت: در اکوسیستم‌های جنگلی ارزش جنگل به داشتن اکوسیستمی است که وابستگی میان همه اجزای آن وجود داشته باشد که این وابستگی تنها در طی میلیون‌ها سـال بـه وجـود مـی‌آیـد. وی بـا اشـاره به جاده‌سازی که یکی از مشکلات تخریبی جنگل‌های ایران است افزود: بدون هیچ ارزیابی در داخل جنگل‌های بکر، درختان چند صد ساله را قطع می‌کنیم و بعد مسئولان می‌گویند در جای دیگر درخت می‌کاریم، بدون اینکه توجهی به این نکته داشته باشند که در یک اکوسیستم جنگلی میلیون‌ها سال طول می‌کشد تا همه گیاهان آن منطقه بتوانند در کنار هم با تغییرات کم رشد کنند.